Theo bộ Bách khoa tự điển của Anh, thì ông Léon Tolstoi trong 20 năm cuối đời có lẽ là người được ngưỡng mộ nhất thế giới. Có khi ông dùng nha phiến cho dễ ngủ. Ông phải tính trước, với hai cắc mỗi ngày, ông phải tiêu những gì? Như vậy, có khi nào ông tự hỏi tiền đi đâu mất không? Không, ông đã biết rồi mà.
Vậy tôi xin bạn đừng chen lấn trong những nghề luật sư, ký giả, hoặc tài tử màn ảnh và đài phát thanh nữa. Họ đầu đọc đời họ chỉ vì cái giá tiền một tấm thảm. Nói tới thuốc hút, tôi lại nhớ tới một nhà sản xuất thuốc nổi danh nhất thế giới, mới chết vì bịnh đau tim trong khi ông ta đi nghỉ vài ngày giữa một khu rừng ở Canada.
Nhưng ông Phil Jonhson lại ghét công việc đó, cứ đủng đa đủng đỉnh, làm lấy lệ, cho rồi việc. Tôi hoảng không dám chào khách nữa. Ông tủi nhục, thất vọng tới sa lệ.
Bởi vậy ông tự chỉ trích, trong 15 năm kiểm soát lại những khảo cứu, bình phẩm những lý luận và kết luận của ông. Nếu bạn học cách nghỉ ngơi của nó thì có lẽ cũng tránh được những bịnh ấy. Charles Darwin làm như vậy.
Vậy thì muốn trị chứng lo buồn không gì bằng kiếm việc ích lợi để rồi say sưa làm việc đó". Đó là phương thuốc rẻ nhất ở đời - mà cũng thần hiệu nhất nữa. Nếu bạn không tìm hạnh phúc trong thời gian ấy thì không bao giờ còn gặp nó nữa.
Trong ba tuần vợ nằm nhà thương thì y có chín cái răng sâu. Tôi nhận được lệnh ở giữa trời, trên đập đá tại bờ biển Bayonne. Tôi có thể nhắm mắt lại mà vẫn thấy hai bà ngồi trước lò sưởi, trong trại ruộng của dì.
Hôm đó mưa lạnh mà tôi thấy trời rất đẹp. Tự hỏi: ta đã lầm lẫn chỗ nào? Ta đã cải thiện được ở chỗ nào? Đã học thêm được bài gì? Tôi có dịp làm quen với Eddie Rickenbaker, một phi công trẻ tuổi.
Khi tôi hỏi bà tại sao lại tự buộc vào khổ thảm làm vậy, bà đáp: "Để khỏi có thời gian ưu tư". Và tôi bận quá, không có thì giờ để thấy mình cô độc, để ưu phiền nữa. Chắc bạn cho rằng ông ta đã đi quá lý tưởng, đã tỏ ra mình hiền hậu và hỉ xả một cách quá đáng? Bạn hãy so sánh ông ta với nhà triết học đại tài người Đức, ông Schopenhauer, tác giả cuốn: Học nghiệm về lạc quan của chủ nghĩa.
Thì lúc đó họ trốn cả rồi, trốn mất mà không một lời cám ơn! Tôi xin hỏi một câu: "Tại sao bạn và tôi - hay nhà buôn ở Texas trên kia - gia ơn cho người khác có là bao mà lại mong được nhiều người cám ơn hơn Đức Chúa? Ông nói bao giờ ông cũng theo lời khuyên bảo của ông bạn Julius Rosenwald, chủ tịch một xí nghiệp lớn: Định mệnh chỉ cho ta một trái chanh thôi? Được - Ta hãy pha một ly nước chanh. Đau đơn quá, ông không chịu nổi.
Một tối, tôi vặn vô tuyến điện và nghe thấy một câu kỳ cục. Trước kia tôi ngủ ngon quá, chuông đồng hồ báo thức mà tôi vẫn ngủ và sáng nào tôi cũng tới sở trễ. Lo lắng là quay cuồng một cách điên khùng và vô ích.